Ontspannen, hoe doe je dat eigenlijk?

Voordat ik overspannen raakte, dacht ik nooit zoveel na over het onderwerp ontspannen... Niet te veel op mijn werkmail kijken, af en toe een saunaatje pakken, beetje yoga en dan was ik er wel, toch? Maar toen mijn leven 180 graden draaide met eerst mijn overspannenheid en daarna de kankerdiagnose, werd ontspannen een heel ander verhaal. Sterker nog: het is nu een essentieel onderdeel in mijn weg richting herstel.

Nog steeds is mijn energieniveau het belangrijkste aandachtspunt van de dag. Ik heb een dijk van een behandeltraject achter de rug en zowel mijn lichaam als brein zijn bezig met zichzelf te herstellen. Zet daar bovenop de opbouw van werk, sport, relaties en überhaupt het leven op zich - dan kun je wel stellen dat ik veel manieren van ontspanning nodig heb. En waar eerst sporten de grootste vorm van ontspanning was, moest ik nu ook op zoek naar nieuwe vormen. In die zoektocht heb ik veel geleerd, met als belangrijkste het antwoord op de vraag:

Ontspannen, hoe doe je dat eigenlijk?

Om te praten over hoe je het beste kunt ontspannen, moet je eerst weten wat ontspanning eigenlijk echt is:

"Ontspanning" wordt vaak gebruikt als verzamelwoord voor verschillende technieken die je kunt toepassen om je brein minder spanning en stress te laten ervaren. Tijdens momenten van ontspanning herstelt je brein zich van de stressreacties die zich gedurende een periode hebben opgebouwd. Dit kan iets groots zijn zoals een ziektetraject, maar ook van een stressvolle dag op werk, een confrontatie of drukte in het verkeer heeft je brein even hersteltijd nodig.

Het is goed om je bewust te zijn van de verschillende vormen van ontspanning. Zo kan je per moment aanvoelen wat voor soort ontspanning je nodig hebt, en ook proberen er een mooie balans in te vinden.

Zo kan je je lijf gebruiken om je hoofd tot rust te brengen, wat valt onder fysieke ontspanning. Dat kan op een hele actieve manier in de vorm van inspanning, zoals tabata, bootcamp of hardlopen. Deze activiteiten zijn vaak een fijne uitlaadklep. Maar het kan ook op een zachtere manier; zoals het beoefenen van yoga of tai chi, het nemen van een massage of een warm bad. Het is belangrijk om een afwisseling tussen hard en zacht te zoeken, omdat het een totaal verschillend effect op je zenuwstelsel heeft.

Natuurlijk kan je ook meer rust ervaren door mentale ontspanning. Dit kan met cognitieve technieken, zoals mindfulness en meditatie. Ze brengen je gedachtes tot rust of zelfs tot stilstand. Binnen deze vorm bestaan er tal van technieksvormen. Het gebeurt vaak dat iemand één techniek uitprobeert (bijvoorbeeld traditionele meditatie) en dan al snel constateert dat het niets voor diegene is. Maar ik wil je toch uitdagen eens verder te kijken en ondervinden. Er bestaan tientallen, zo niet honderden vormen! En iedere begeleider heeft weer zijn eigen manier, snelheid en stemgeluid. Dit kan een enorm effect hebben op hoe je de ontspanning ervaart.

Een aantal vormen van meditatie zijn bijvoorbeeld: Ademhalingsmeditatie, body scan, chakra-meditatie, geleide visualisatie, mantra-meditatie, metta-meditatie, transcendente meditatie en zenmeditatie. 

Wat mijn gezellige ADHD/monkey brain enorm helpt is een techniek uit de Yoga Nidra: Een snellere vorm van bodyscan die mijn hersenen geen tijd geeft om af te dwalen. Deze vorm van ontspanning doe ik sinds mijn behandeltraject 3-7 keer per week. Naast het feit dat ik ontspanning ervaar, merk ik dat het mijn lijf ook op een dieper niveau herstelt. Voor wie nieuwsgierig is, heb ik zelf een audiosessie ingesproken.

Naast cognitieve ontspanningstechnieken heb je ook de (meer gangbare) gedragsmatige technieken. Zoals bijvoorbeeld in de tuin werken, lezen, wandelen of puzzelen. Ook daarin heb je weer verschillende varianten die je kan uitproberen. Voor mij werkt bijvoorbeeld qua puzzelen alleen breinbrekers goed om lekker te ontspannen, andere types vind ik te saai.

Ook werkt voor mij en veel andere mensen creatief ontspannen erg goed. Denk bijvoorbeeld aan tekenen, fotografie, koken of meubels opknappen. Je kunt van alles uitproberen. Een mooie vuistregel is: zodra je merkt dat je er meer energie van krijgt dan dat het vraagt, zit je goed!

Een andere vorm van ontspanning waar steeds meer aandacht voor komt is emotionele ontspanning. Hierbij kan je echt emotioneel ontladen en negatieve emoties loslaten. Voor mij helpt bijvoorbeeld een flinke huilbui of schrijven in mijn dagboek. Andere manieren van emotioneel ontspannen zijn bijvoorbeeld:

• Praten over je emoties met je omgeving.

• Het volgen van therapie of coaching.

• Alternatieve sessies volgen zoals verbonden ademhaling, kundalini of een mannen- of vrouwencirkel.

• Expressief uiten met creatieve vormen zoals bijvoorbeeld dansen, schilderen of muziek maken.

En dan is er natuurlijk ook nog sociale ontspanning, zoals tijd doorbrengen met vrienden of familie, in een groep sporten of bijvoorbeeld vrijwilligerswerk doen.

Het is een mooie uitdaging om verschillende vormen uit te gaan proberen en op zoek te gaan naar wat voor jou werkt. Als het je dan vervolgens lukt om binnen iedere vorm een passende ontspanningstechniek te vinden, is dat echt een verrijking voor je leven. Zo kun je heel mooi per moment gaan aanvoelen waar je lijf en hoofd behoefte aan hebben. Wil ik vandaag iets sociaals? Met mijn handen werken? Of moet ik juist even ontladen?

Het is echt niet zo dat je iedere week opnieuw elke vorm moet gaan aftikken. Maar het is wel handig om ze in je spreekwoordelijke toolbox te hebben, en ze erbij te pakken wanneer je ze nodig hebt. Zo kan je altijd op de juiste manier opladen. En leid je zowel fysiek, mentaal, emotioneel áls sociaal een gebalanceerd en vervuld leven!